Ana Menü Kuluçka Dünyası

YUMURTA KABUK
KALĐTESĐ

Yumurta; yüksek biyolojik değeri ve mükemmel protein yararlanım oranı ile
önemli bir besin kaynağıdır. Tüketiciler bütün gıda maddelerinde olduğu gibi
yumurtada da belli bir standart beklerler. Tüketiciler için bu standartlar
yumurtanın görünümü, şekli, rengi, satın aldıktan sonra ise yumurtanın iç kalitesi
gibi özelliklerdir. Ticari yumurta işletmeleri için çatlak yumurta sayısındaki
azalmanın anlamı, satılabilir yumurtanın artması; damızlık işletmeler için ise
kuluçkalık yumurta sayısındaki artış dolayısıyla artan civciv miktarı demektir.

Yumurtanın boyutu ve şekli kanatlı ırkına göre değişiklik gösterir, fakat bütün
yumurtalar üç ana kısımdan meydana gelir; yumurta sarısı, yumurta akı (albumen)
ve yumurta kabuğu. Bu üç kısım membranlar ile birbirlerinden ayrılmışlardır.
Kabuk yumurta akından kabuk membranları ile, yumurta sarısı yumurta akından
yumurta sarısı membranı yani vitellin membran ile ayrılır. Yumurta sarısı
yumurtalıkta, yumurta akı yumurta kanalında, kabuk ise uterusta oluşur.

Yumurtanın dış katmanı olan kabuk, yumurta ağırlığının % 10-11'ini oluşturur.
Ortalama olarak kabuk ağırlığı 5-6 gr ve kabuk kalınlığı 300-350 mikrometredir.
Bu yapı, yumurta içeriğinin korunmasında, su ve gaz alışverişinde çok önemli bir
role sahiptir. Kabuğun kalsiyum içeriği yaklaşık olarak 1,7–2,5 gr'dır.

 Kabukta yaklaşık olarak 8000 mikroskobik por vardır. Kabuğun dış yüzü kütikül
adında yumurtlamadan hemen önce oluşan müköz bir katmandan oluşur. Bu protein
yapı yumurtanın içeriğini bakteriyel penetrasyondan korumaya yardımcı olur.
Zayıf kabuk kalitesi çok önemli ekonomik bir kayıptır. Yumurta üreticisi için
zayıf yumurta kabuk kalitesi demek yüksek seviyede gizli bir masraftır.

Kabuk kalitesini ölçme yöntemleri: Yumurta kabuğunun kalitesini
belirleyen kırılma mukavemetidir, fakat kabuk kalitesini belirleyen
tek faktör değildir. Yumurta kabuk kalitesi şu şekilde ölçülebilir;
• Yumurta boyutu ve görsel kabuk defektleri
• Özgül ağırlık
• Kabuk rengi
• Kabuk kırılma mukavvemeti
• Kabuk yüzdesi (Kabuk ağırlığı X 100/Yumurta ağırlığı)
• Kabuk kalınlığı (mm)
• Kabuğun ultrastrüktür yapısı
Yumurta Kabuğundaki Sorunlar: Bunlar göz ile görülebilir. Hem üretici ve hem
de tüketici için değerlendirmede önemlidirler. Aynı zamanda kuluçkalık
yumurta seçmek için ana kriterlerdir. Bu defektler; biçimsiz yumurtalar,
kalsiyum kaplı kabuklar, pütürlü kabuklar, yumuşak veya zayıf veya çatlak
kabuklu yumurtalar şeklinde olabilir.

Yumurta Kabuk Kalitesini Etkileyen Faktörler
Birçok faktör çoğunlukla yumurtalamadan hemen önce yumurta kabuğunun
kalitesini etkiler. Kabuğun kalınlığı, uterusta harcadığı zamana ve kabuk oluşumu
sırasında depolanan kalsiyuma bağlıdır. Eğer yumurta uterusta kısa süre kalırsa,
kabuk kalınlığı ince olur. Aynı zamanda, yumurtalama zamanı da kabuk kalınlığını
etkiler. Genel olarak günün erken saatlerinde veya ışık varlığında yumurtalanan
yumurtaların kabuk kalınlığı daha fazla olur.
Management, kaliteli yumurta üretiminde önemli rol oynar. Yüksek kaliteli
yumurta için, öncelikle iyi kalitede yumurta üreten kanatlı ırkları seçilmelidir.
Çünkü yumurta kalitesi kalıtsal bir özellik taşır.

Kabuk kalitesini etkileyen diğer iki faktör ise yüksek sıcaklık ve yem kalitesidir.
Yüksek sıcaklıktan kaçınılmalı ve yemler kaliteli olmalı, tavuğun yaşına uygun
seçilmelidir. Sürüyü rahatsız edebilecek fizyolojik rahatsızlıklar önlenmeli ve
hastalıkları önlemede gerekli adımlar atılmalıdır. Yumurtlamaya başlama zamanı
kontrollü yemleme ve aydınlatma ile düzenlenebilir. Bir diğer faktör ise hayvanın
yaşıdır. Yumurta kalitesi tavuğun yaşı ilerledikçe düşer.

Yumurtacılarda ekonomik olarak kayda değer üretim kayıplarına neden olan
hastalıklardan birisi enfeksiyöz bronchitis'tir. Hem yumurta kabuğunda hem de
yumurta iç kalitesinde düşüşe neden olan bir hastalıktır. Etkilenmiş yumurtaların
yumurta akı suludur. Aynı zamanda, kahverengi yumurtalarda kabuk renginde
solma meydana gelir

 Kabuk kalitesini etkileyen bir diğer hastalıkta Egg Drop sendrom 76'dır (EDS
76). Hastalık yumurtlamanın erken döneminde yumurta üretiminde düşüş veya
sonraki dönemlerde ani bir düşüş ile karakterizdedir. Başlangıçta semptomlar
ince kabuklu yumurtalar, deforme olmuş yumurtalar ve kahverengi yumurtalarda
renkte solma şeklinde ortaya çıkar. Ek olarak, yumurta akı çok suludur ve
yumurta ağırlığında kayda değer miktarda bir değişiklik vardır.



Yumurtanın iç kalitesinden söz etmek gerekirse, yumurta iç kalitesi; hava
hücresi boyutuna, yumurta akı ve yumurta sarısı kalitesine, et veya kan
lekelerinin bulunup bulunmamasına dayanır.
Kabuk Kalitesi nasıl geliştirilebilir?
Kabuk kalitesi için öncelikle iyi bir management ve hastalık kontrolü yapılmalıdır.
Bir kümeste yumurtaların kırılmasını önlemek management detaylarına dikkat
etmekten ve uygun ekipmana sahip olmaya bağlıdır. Bununla birlikte C vitamini,
elektrolitler ve mineraller yumurta kabuk kalitesini geliştirici özelliktedir.
C vitamini; yumurta kabuğunu organik matriksinin sentezlenmesi için esansiyeldir.
Bunun yanı sıra C Vitamini kanatlılarda plazma kortizon seviyesini düşürerek sıcak
stresinin zararlı etkilerini hafifletir. Bu sayede alkalosis sonucu oluşan kabuk
kalitesi problemlerini düzeltir.

Ayrıca; kalsiyumun intestinal absorbsiyonunu stimule eden ve bu sayede kemiklerin normal minerilizasyonunu sağlayan seviyede
plazma kalsiyumun yükselmesini sağlayan vitamin D'nin aktif metaboliti Kalsitrol'e
absorbsiyonunda bir faktördür. Tüy dökümünden çıkmış bir tavuğun rasyonuna
250 mg/kg vitamin C eklenmesinin yumurta üretimini artırdığı ve intestinal
kalsiyum emilimini veya 1,25 (OH)2D
3 üretimi aracılığı ile kemik Ca resorbsiyonunu
artırarak yumurta kabuk kalitesini artırdığı görülmüştür.
Elektrolitler: Vücut sıvılarının ve iyon dengesinin sürekliliğini sağlayan
elektrolitler kanatlılar için esansiyel besin maddelerindendir. Elektrolit dengesi
denildiği zaman üç iyon akla gelir. Bunlar Na, Cl ve K'dur. Bu iyonlar vücut
sıvılarında osmotik basınçta başlıca rolü olan ve asit-baz dengesinin sürekliliğini
sağlayan iyonlardır. Bu üç iyonun dengesinin (Na + K – Cl) vücutta bozulması
sonucu asit-baz dengesizlikleri ortaya çıkar. Bu değişiklikler ise kanatlı
performansını etkiler. Asit-baz dengesizliklerinden en çok rastlananlarından
birisi sıcak stresi durumunda oluşan alkalosisdir. Alkalosis sonucu bikarbonat
iyonlarının kaybı ile birlikte kan pH'sındaki değişim yumurta kabuğu kalitesini ve
kanatlıların genel sağlık durumunu ve metabolizmasını etkiler.

Bir diğer asit-baz dengesizliği ise yumurta kabuğu oluşumu sırasında oluşan
asidozistir. Normal koşullarda yumurta kabuğu oluşumu sırasında ise filtre
edilmiş bikarbonatın toplam resorbsiyonu ile ilişkili olan renal asidozis durumu
oluşur. Yumurta kabuğu sekresyonu aynı zamanda metabolik asidoza da neden
olur, çünkü HCO3
-
'den ve Ca++'dan oluşan çözünmeyen CaCO3, H+
iyonlarının
serbest bırakılmasına neden olur. Bu tip bir H+
salınımı, çok asidik ve fizyolojik
olarak zararlı durumlara yol açabilir ve zorunlu olarak uterusun sıvı sisteminde bikarbonat dengeleyici sistemi ile dengelenir. Yumurta kabuğu sentezi süresince,
şiddetli olmayan bir metabolik asidoz durumu normalken, daha şiddetli bir durum,
dengeleyici veya kabuk unsuru olarak HCO3
-
'ün yoğun rekabetinden ötürü, azalan
kabuk oluşumuna neden olur. Şiddetli bir metabolik asidozda kabuk mukavemeti
azalır.

Hem sıcak stresinden ötürü oluşan alkalosiste hem de yumurtlama sırasında
meydana gelen asidozis'in zararlı etkilerinden korunmak ve bu durumlarda
oluşabilecek kabuk problemlerini gidermek adına elekrolit takviyesi yararlıdır.
Yapılan araştırmalara göre ılımlı düzeydeki elektrolit dengesinin (256 mEq/kg)
yumurta tavuklarının asit baz dengesini ve yumurta kabuk kalitesini iyileştirdiği
gözlemlenmiştir.
Mineraller: Çinko, manganez ve bakır yumurta kabuğunun metabolik sürecinde
görev alan bileşiklerdir. Bu iz elementler kabuk matriksinin oluşmasında görev
alan enzimlere kofaktör olarak katılırlar. Çinkoya bağlı olan karbonik anhidraz,
kabuk oluşumu için kalsiyum karbonat depolanmasını uyarır. Manganeze bağımlı
polimeraz enzimi ise kabuk glikoproteinlerin matriksini oluşturur.
Biyoyararlanımı yüksek mineral takviyesi yumurta kabuğu ağırlığını ve kabuk
kalınlığını artırır. Bakır, bakır içeren lizil oksidaz enziminin etkisi ile kabuk
membranının sentezini etkiler.
Sonuç olarak, yumurta kabuk kalitesini sürdürmek kompleks bir süreçtir. Zayıf
kabuk kalitesini güçlendirmek için hastalıklar, management, çevresel koşullar,
beslenme, ırk gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.

Muhammed bey çok fazla detaya inmişsiniz kısaca hangi kuru yem ve yeşillikleri vermem iz gerekir onları yazarsanız daha sade olur diye düşünüyorum
Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim
Kolay gelsin