TAVUKLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER Tavuk zoolojik olarak gallus cinsi kuşlar (aves) sınıfı Phasiandiae (sülüngiller) familyası ve gallus domestius türüne aittir.
Dünyada yaklaşık 600 bin hayvan türünden 10 bin kadarı kuşlar sınıfına aittir. Tavuklar muhtemelen enfazla evcil hayvan gurubunu teşkil eder. Tarihi bilgilere göre bugünkü evcil tavuğun atasını güney-doğu asyadan orjinlendiği zannedilmektedir. Güneydoğu Asya ormanlarında yaşayan 4 yabani formun bugünkü tavuk ırklarının kökenini oluşturduğu bilinmektedir. Bunlar
1- gallus gallus veya gallus bankiva (kırmızı orman tavuğu)
2- gallus lafayetti (Seylan orman tavuğu)
3- gallus sonerati (gri orman tavuğu)
4- gallus various (siyah veya yeşil orman tavuğu)
Çiftlik hayvanlarında olduğu gibi tavuklar içinde verim yönlerine göre sınıflandırma yapılmaktadır.
1- yumurta ırkları
2- et ırkları
3- yumurta verim yönlü kombine ırklar
4- süs ırkları
Benim ilgilendiğim ve üretimini yaptığım süs tavukları olduğu için sizle bazı bilgi ve tecrübelerimi paylaşmak istedim.
Süs tavukları beslediğim hayvanlar içerisinde çok ayrı bir önemi vardır süs tavukları merakı çocukluğumda bir iki cins ile başlayıp bu günlere kadar gelmiştir. Süs tavuğu merakı başlangıçta az sayıdaki tavuklarla başlamış zamanla yurdumuzdan ve dünyadan çeşitli tavuk türlerinin eklenmesi ile bugün Türkiye'nin en fazla çeşit i olan koleksiyonu haline gelmiştir bu hayvanları temin etmek zaman içinde kimi zaman yumurta ile kimi zamanda canlı hayvan alımıyla gerçekleşmiştir.
Yurtdışındaki hayvan fuarlarında ilk önce süs tavuklarına bakıp ondan sonra başka hayvanlarla ilgilenmemde acaba yeni bizde olmayan ırklardan görüp alabilir miyim telaşındandır.
Yıllardan beri Türkiye de olmayan süs tavuklarını getirip belli süre sonra onları üretip hayvan severlerle paylaşmışımdır. Hayvan severlerin İlk başlarda ismini bile bilmeden( kağıda yazarak )beğenip aldığı hayvanların şimdi ise isimlerini özelliklerini öğrenip üretmeleri , bilinçlenmeleri ve bu merakın yurdumuzda da hızla artması beni memnun etmektedir. Süs tavukları adından da anlaşılacağı gibi görünüşü ,ötüşü, güzelliği ... için beslenir süs tavuklarının içinde bazı ırklar geçmişte yumurta ve et yönlü olarak kullanılsa bile bugün için bir sergi hayvanı olarak yerlerini almışlardır. Süs tavukları diye adlandırdığımız bu tavukları vücut yapısına göre 3 grupta toplayabiliriz.
1-Ağır ırklar (Brahma,dev cochin,orpinton vb.)
2-Orta ağır ırklar (fizan,lakenvelders,Hamburg vb)
3-Hafif ırklar (cüce cochin,zibrit.çabo vb.)
Dünyada tavuk sergilerinde mevcut ırk ve varyeteler arasında rekabet olduğu yıllarda yeni ırk karakteristiklerini devam ettirmek,ıslah etmek için çalışmalar yapılmış çalışmalar sırasında hangi karakterin ele alınacağı konusunda karar vermek için bir standarda ihtiyaç duyulmuştur. Bu saf ırk ve varyeteleri devam ettirmek için Amerika ve avrupada çeşitli birlikler kurulmuştur. Buna göre her cinsin standart ı belirlenmiştir. Örnek: Brahma tavuğunu ele alırsak ibiği gül ibik bacakları paçalı ağırlığı 5.4-4.3- kg arası ve hangi renklerde olacağı belirlenmiştir. Bazı cinslerde Avrupa ve Amerika da kabul edilen standartların aynı olmadığı görülmüştür.
HANGİ CİNS SÜS TAVUĞU Eskiden ülkemizde süs tavuğu denince akla sadece cin.ispenç,veya fizan gelirdi bugün ise bir çok cins ve ırk ülkemizde bulunmaktadır.
Süs tavuklarının seçimi kişiden kişiye ve zevke göre değişir bu tavukların kolay bakımı ve üremesi değişik görünüşleri ve özellikleriyle hayvan severlerin ilgisini çekmektedir.
Çiftliğimize gelen hayvan severlerden kimileri minyatür cinslere ilgi duyarlar kimilerine göre iri cinsler daha güzeldir bazıları tepeli bazılarıda paçalıları beğenir bu geniş beğeni alanı beni Türkiye'nin en geniş süs tavuğu koleksiyonunu oluşturmama sebeb olmuştur. Evinizde bahçenizde veya çiftliğinizde besleyeceğiniz süs tavukları için önce kümesleriniz uygun olmalıdır eğer yeterli yeriniz varsa cinsleri hatta renkleri ayrı ayrı kümeslerde besleyerek hem cinslerin karışmasını önler hem de ırk özelliklerini taşıyan civcivler elde edebilirsiniz.
Bunun dışında eğer yeriniz kısıtlı ise karma kümesler veya kafesler oluşturabilirsiniz burada dikkat edilecek nokta iri cinslerle (Brahma,dev cochin,orpinton vb.) minyatür cinsleri (cüce cochin,çabo, zibrit vb.) bir arada tutmamanız gerekir iri cinsler ufak tavuklara çiftleşmede veya kümeste zarar verebilirler .
Karma kümeslerde çeşitli cinsler bir arada olduğu için birbiriyle çiftleşirler bunun için alınacak yavrular ırk özelliklerini taşımazlar ama benim birçok tanıdığım benim için saf yavru almak önemli değil hepsi bir arada görüntüsü daha güzel diyebiliyor.
Birlikte besleyeceğiniz hayvanları civciv veya piliç iken bir arada tutarsanız birbirine alışması kolay olur ve horozların kavga etmesini önlemiş olursunuz. Ama ben size her cins süs tavuğunu ayrı ayrı kafes veya kümeslerde besleyip saf cinsleri korumanızı tavsiye ederim.
TAVUK BARINAKLARITavuk barınakları besleyeceğiniz cinse ve kümes için ayırdığınız yere göre değişir örnek : uzunluk 1.5 mt - genişlik 1 mt - yüksekliği 80 cm olan bir kafeste 5 adet zibrit veya çabo besleyebilirsiniz ama aynı kafeste 3 adetten fazla Brahma veya dev cochin besleyemezsiniz çünkü iri hayvanlar daha çok yer ihtiyacı duyarlar
Kafeslerin dışında toprak veya beton tabanlı kümesler bahçeli ve bahçesiz olarak koyacağınız hayvan miktarına göre çeşitli ölçülerde yapabilirsiniz.
1- Kümes zemininde toprak,tahta,beton,curuf veya bu materyallerin çeşitli cinsleri kullanıldığını görmek mümkündür hangi materyal seçilirse seçilsin sonuçta zeminin bazı özellikleri taşıması gerekir zemin rutubet geçirmez çatlakları olmayan ,farelerin giremeyeceği kolay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir su tutmayan özellikte olmalıdır.
Bir çok zemin materyalinin avantaj ve dezavantajları dikkatte alındığında en tatmin edici ve en yaygın olanı beton zemindir beton zeminli kümesler sağlıklıdır kolay temizlenebilir fare geçirmez niteliktedir. Beton zeminin üzerine uygun şekilde yataklık serilmesi halinde zemin hem kuru kalması ve soğuk olmaması bakımından avantajlıdır.
Beton zeminin üzerine kaba talaş,sap saman veya pirinç kabuğu (kavus) serebilirsiniz bunların kümese serilme kalınlıkları kışın 8 cm yazın 5 cm olmalıdır. Bu altlıklar kümesteki hayvanların yoğunluğuna göre her ay değiştirilmelidir.
2- Kümeslerin duvar ve tavan yapıları ısıyı ve soğuğu geçirmeyecek şekilde yapılmalıdır kümeslerin üç tarafı kapalı ön yüzü açık ise ön yüzünü kümes teli ile kaplayabilirsiniz tellerin göz aralığı 1*1 veya 2*2 olması kümeslerin içine fare ve kuşların girmesini engeller kümes içindeki serçe ve farelerin hem dışarıdan hastalık getirme riskleri vardır hem de hayvanların yemlerini yiyerek yem tüketimini arttırırlar.
Eğer kümesiniz kapalı bölüm ve önü bahçeli ise hayvanların kalacağı kümes yukarıdaki özelliklere uymalıdır.
3- Kümesler ve kafesler sıcak bölge şartlarında ve yüksek çevre sıcaklığına karşı kümeslerin uzun boyutu doğu batı istikametinde olmalıdır.
Klasik kümeslerde ise güneye doğru yönelme ile güneş ışınlarının kış boyunca tamamen içeri girmesi sağlanabilir. Kışları soğuk geçen bölgelerde önü tel olan kümeslerin önüne naylon veya başka bir materyal ile örtü yapılabilir.
4-Yemlikler kümesler de hayvan sayısına göre yeterince yemlik olmalıdır yemlikler hayvanların rahatça yem yiyebileceği adet de olmalıdır ve her gün temizlenmelidir kullanacağınız yemlik tipleri hayvanlarınızın sayısına göre değişir yemlikler kolayca doldurulabilir yem zayiatını en aza indirecek biçimde içlerine hayvanların giremeyeceği ve tüneyemeyeceği şekilde yapılmış olmalıdır. Birçok yemlik tipleri vardır. Eğer hayvanınız fazla ise asma yemlik olarak bilinen yemliklerden kullanabilirsiniz bunlar hem dolumu kolay yemlik boyunu istediğiniz gibi ayarlayabilir hem de sık sık yem koymanıza gerek bırakmayan yemliklerdir burada dikkat edeceğiniz nokta yemliğin dibinde çok uzun süre aynı yem kalıp yapışmamasıdır bu zamanla yemin bozulmasına yol açar. Bunun dışında çeşitli yemlikler kullanmak mümkündür.
5- Suluklar su tüm canlılar için olduğu gibi tavuklar içinde çok önemlidir yumurta tavuklarında tüketilen yemin 2.-3 katı kadar su içme ihtiyaçlarının bulunması suyun ve sulukların önemini göstermektedir kullanılan su ekipmanları ve suluk sistemleri suyu temiz tutabilmeli kolayca temizlenebilmeli ve mümkün olduğunca civara su sıçramasını önleyecek şekilde olmalıdır.suluklar hayvanların kolayca ulaşabileceği yerlerde olmalıdır. Suluklara ve suya gübre bulaşması önlenmelidir. Sulukların hayvanların omuz hizasında tutulmalarıma dikkat edilmelidir.
6- Kümeslerde tüneklik ve folluklar önemlidir folluklar tavukların cinslerine göre alçak veya yükseklik ayarı yapılmalıdır folluğun içine sap saman konulabilir folluğun temiz olması kuluçkalık yumurta temini ve tavuğun sağlığı için gereklidir.yaz aylarında folluk içleri tavuk bitine karşı ilaçlanmalıdır tüneklikler tavuğun çıkıp tüneye bileceği yükseklikte olmalıdır.
7- Tavuk kümeslerini altlıklarını temizlenirken kümes içine ve duvarlarına dezenfekte etmek ve tabana sönmemiş kireç serpmek mikroplarla mücadele açısından önemlidir. Özellikle yaz aylarında kümeslerin içini duvarları ve hayvanları tavuk bitine karşı ilaçlamak gerekir tavuk biti kümeste ve hayvanların üstünde çoğaldığı zaman ölümlere sebep olmaktadır
8-Tavuk kümeslerinde fare varsa devamlı bir mücadele ile fare sayısını azalmamız lazımdır fare hem hastalık getirir tavuklara, civcivlere zarar verir hem de yumurta ve tavukların yemlerini yer bunun için piyasadaki etkin fare zehirleri ile devamlı mücadele etmemiz gerekmektedir.
TAVUKLARIN BAKIMIAldığınız tavuklara iyi bir bakım ile uzun yıllar besleyip üretebilirsiniz. Aldığınız hayvanın sağlıklı olup olmadığını kontrol edin yani ibiği solmamış,gözlerinde pusu olmayan tüyleri düzgün kilosu yerinde ve ırk özelliklerini taşıyıp taşımadığını kontrol etmeniz gerekir .
Aldığınız hayvan sağlıklı ise aldığınız yerden aşılı olup olmadığını sormalısınız eğer aşısı yoksa bulunduğunuz yerdeki hastalık riskine göre aşı yaptırmanız gerekir aşı yapılmasa ne olur .? Aşı yapılmasa her zaman o hastalığa karşı yakalanma riski doğmuş olur.
Aşılamada hayvan severler arasında yanlış bilinen bir noktada hayvana bir aşı vurulduğu zaman her hastalığa karşı koruyacağını sanılmasıdır. halbuki o aşı bir hastalığın korunmasına faydası olur bulunduğunuz bölgede hangi hasatlık yaygın ise o hastalığın aşısını yaptırmanız sağlıklı olur.
Bizim tavuklara vurduğumuz ülkemizde en yaygın hastalıklardan olan ve hastalık bulaştığında büyük kayıplara neden olan veba aşısı (new castele) dır. Ayrıca gumboro aşısıda vurmaktayız. Aşılar çeşitli şekillerde tavuklara uygulanabilir iğne ile sularına katılarak ve sprey ile bunun en kolayı sularına katılarak verilenidir. Aşıların belli etki süreleri vardır bu süreler içinde aşılar tekrarlanmalıdır.bir takvim oluşturup takip etmek gerekir. aşıların temini ve daha fazla bilgi için bölgenizdeki veterinerlerle işbirliği yapmanız faydalı olacaktır.
Kanatlıların beslenmesi yaş guruplarına göre farklılıklar gösterir aldığınız tavukların yaşına göre yemlemeleri değişir bizim tavuklara uyguladığımız yemleme programı aşağıda verilmiştir.
0-7 günlük etlik civciv başlangıç yemi
7-5 günlük etlik civciv yemi
15-60 günlük etlik piliç yemi
60-90 günlük piliç geliştirme yemi
yumurtlama dönemi – damızlık yumurta yemi
Yukarıdaki yemler fabrika yemleri olup bunların yanında gelişimini tamamlamış hayvanlara çeşit olarak karma yemlerde verebilirsiniz (buğday,mısır, arpa,fi,darı vb) hayvanlarınızı bahçesiz kümeslerde büyütüyorsanız haftanın belli günlerinde yeşillik verebilirsiniz (yonca,marul kıyılmış çimen vb)..bundan başka her ay düzenli olarak sularına veya yemlerine vitamin takviyesi yaparsanız hayvanlarınız daha sağlıklı olur.
Süs tavuklarının vücut büyüklüleri farklı olduğu için minyatür cinsler daha çabuk vücut gelişimini sağlar Brahma,dev cochin,orpinton,gibi iri tavukların gelişimi daha uzun süre alır (5-6 ay) bunun için iri hayvanlara yüksek kalitedeki etlik yem daha uzun süre verilmelidir kalitesiz yemlerle yada örnek tek buğdayla beslenen iri cinslerde gelişimin istenen düzeyde olmadığı görülmüştür. Hayvanlarınıza verdiğiniz yemlerin kalitesi ve saklama koşulları çok önemlidir. Kalitesiz ve içinde gerekli maddelerin olmadığı yemler hayvan severlerin en büyük sıkıntısıdır. Çünkü böyle yemler hem hayvanın gelişmesini önler hemde sağlıklı yaşam sürmesine engel teşkil eder hayvan gerekli gıdaları almadığı için vücut zayıf düşer ve hastalıklara karşı direnci azalır. Yemlerinizi alırken çuvalın üzerindeki üretim tarihine bakmalısınız. Yemler yaz aylarında 15 gün kış aylarında 20 gün içinde tüketilmelidir. Yem çuvalları dik duracak şekilde yerden en az 10 cm yükseklikteki bir maddenin üzerinde durmalıdır. Yemler aşırı sıcak ve rutubetli ortamlarda kolayca bozulabilir onun için saklama koşullarına dikkat etmemiz gerekir. Yemleri asla hava almayan azı kapalı plastik kap veya bidonların içine koymamamız gerekir. Çünkü bu yemin daha çabuk bozulmasına sebep olur. Yemlerinizi kilo ile alırken yemcinizden yukarıdaki koşulları aramalısınız.. Özellikle genç hayvanlarda yem zehirlenmeleri büyük kayıplara neden olur.
SÜS TAVUKLARININ ÜRETİMİSüs tavukları cinsel olgunluk zamanları farklılıklar gösterir minyatür cinsler daha çabuk olgunluğa ulaşır ve yumurtlamaya başlar.iri cinsler daha geç olgunluğa ulaşır. Süs tavuklarından iyi kalitede kuluçkalık almak öncelikle hayvanlarımıza iyi bir diyet uygulamamız gerekir bunun dışında kümesimizdeki horoz ve tavuk adeti yeterli miktarda olmalıdır horozların adedi tavukların % 8-10 kadar olmalıdır faza horoz olduğu zaman birbirilerini kıskandığı için çiftleşme sırasında rahat bırakmazlar bunun için tam döllenme olmaz. Horoz az ise yine döllenme olmaz bunun için yukarıdaki oran göz önünde bulundurmalıdır. Bazı fazla tüylenme gösteren Brahma,dev-cüce cochin gibi hayvanlarda tüylenmeden dolayı döl tutmama yaşanır. Bunun için bu tavukların yanına daha fazla horoz konulmalıdır( örnek 6 cüce cochin tavuğa 2 horoz) Süs tavuklarının cinslerine göre yumurta verimleri değişebilmektedir bununla beraber yumurta boyları da farklılık gösterir. Yumurtalarımızı iki şekilde değerlendirebiliriz.
1- Yumurtaları kendi tavuğumuz gurk yatarak çıkarır
Beslediğiniz tavuklar özellikle ilkbahar ve yaz aylarında gurk olma yani yavru çıkarma isteği gösterir.
GURKLUK: Bir tavuğun kuluçka amacıyla yumurtaların üzerine oturmak istediğini (hazırlandığı) zamanki durumu gurkluk olarak bilinir bu tavuğa gurk tavuk denir.
Bana en çok sorulardan biriside KULUÇKA MAKİNESİNDEN ÇIKAN TAVUK GURK OLURMU?
Gurkluk tavuklarda kalıtsal bir özelliktir bu dönemde tavukta bazı fizyolojik değişikler olur ister anne altında çıksın isterse kuluçka makinesinden çıksın her tavuk gurk olur. Gurk olan hayvanınızı kümes içinde veya ayrı bir yere alarak başka tavuk ve horozların rahatsız etmemeleri sağlanmalıdır gurk tavuğun altına çeşitli tavuk cinslerinden yumurta koyabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken minyatür cinsleri çok iri cinslerin altına koymamanız gerekir iri cinsler çıkan küçük yavruları ezebilir. Gurk olan hayvanınızın bulunduğu yer çok dar ise civcivler çıktıktan sonra tavuğun yavruları ezme ihtimali vardır. Bazı süs tavukları özellikle cüce,dev cochin,Habeş ırk olarak öteki cinslerden sene içinde daha çok gurk olma özelliği gösterir.
Minyatür tavukların altında keklik.sülün yumurtası da çıkarabilirsiniz bunlar ufak oldukları için yavruları büyük tavuklar gibi ezmezler burada dikkat edilmesi gereken nokta sülün ve keklik civcivi çıktıktan sonra muhafazalı bir yerde tutulması gerekir bu cinslerin yavruları ufak ve hareketli olduğu için kaçabilirler. Bu civcivler anne altından alınıp ayrı bir yerde de beslenebilir. Tavukların gurk yattıkları bölümde su ve yemin kolay ulaşabileceği yerde olmalıdır Ayrıca yaz aylarında gurk tavukların üzerinde tavuk biti olabilir ilaçlaması yapılmalıdır.
2- Kuluçka makinesi ile civciv çıkarma
Yapay kuluçka makineleri aslında doğal kuluçka işleminin taklidinden başka bir şey değildir piyasada çeşitli boyutta ve şekilde kuluçka makineleri bulunmaktadır kendimizin ihtiyacı veya kapasitesini belirleyip ona göre makine tercihi yapmamız gerekir. Kuluçka makinesinin ebatları ve havalandırılması çok önemlidir makine içerisindeki hava sirkülasyonu makinenin her tarafına eşit dağıtılmalıdır. Çünkü canlının yaşaması için ilk önce oksijen gerekir. kuluçka makinelerinde tavuk için yumurtan ilk 18 gün kalmasını gelişim dönemi son 3 günkü dönemi de çıkım dönemi olarak kabul edilir. gelişim dönemindeki makinenin sıcaklığı 37.5--37.7 C arasındadır.
çıkım dönemi yani son üç günkü sıcaklığı 36.1—37.2 c arasıdır . İyi bir kuluçka makinesinde sıcaklık sabit kalmalıdır. Kuluçka makinelerinde sıcaklık kadar nem de önemlidir. Gelişim dönemindeki nispi nem %55- 65 arsındadır Çıkım dönemindeki nispi nem %70-75 arasındadır makinelerin içinde çoğu zaman içi dolu su kapları makinenin nem ihtiyacını karşılar bir çok küçük ebatlı makinelerin bu kapların doldurulması sırasında her kapı açılışında makinenin nemi kaçar bunun için otomatik yani suyu kendi depodan alan bir sistemle çalışılması iyi olur. Yumurtalar makine ye dik uçları aşağıya gelecek şekilde yerleştirilmelidir. Kuluçka makinelerinde çevirme büyük önem taşır gelişim döneminde yumurtalar (tavuk için 18 gün) 45 derecelik bir açı ile öne ve arkaya doğru günde en az 6-8 defa çevrilmelidir buradaki amaç yumurta sarı sının özgül ağırlığı nedeni ile dibe çöker çevirme ile bu giderilir çıkıma son 3 gün kala çevirme yapılmaz.
Yumurtadan civciv çıkışları aynı günde olmayabilir boyutları küçük yumurtalar daha erken çıkarlar yani 19 günden çıkış başlayıp 21 gün hatta 22 güne kadar sürebilir bazı kanatlıların kuluçka süreleri aşağıda verilmiştir.
Tavuk 21 gün
Hindi 28 gün
Kaz 30 gün
Keklik 24 gün
Ördek 28 gün (pekin)
Sülün 26 gün (yerli,ringneck)
Tavuskuşu 28 gün
Kuluçka makinelerinin sağlıklı çalışabilmesi için makineyi yapan firmaların önerileri dikkate alınmalıdır.
Kuluçkalık yumurtaların depolanması:
Kuluçkalık yumurtaların biriktirilmesi dikkat ister yumurtalar dik uçları aşağıya gelecek şekilde 13-16 derece oda sıcaklığında depolanmalıdır yumurtalar makinenizin durumuna göre 5-7 gün içinde konulmalıdır 7 günden daha uzun süre depolanması halinde depolama şartına bağlı olarak kuluçka randımanı düştüğü görülmüştür.
CİVCİVLERİN BÜYÜTÜLMESİMakine veya tavuk altında çıkmış civcivlerin büyütülmesi ilgi ister . Civcivleri tel tabanlı civciv büyütme kafesinde veya civciv büyütme sandık veya odalarında bakabilirsiniz yeni çıkan civcivlerden önemli konu bulunduğu yerin ortam ısısıdır. Isı dereceleri aşağıda verilmiştir.
1-2 günler 31-33 c
3-4 günler 30-32 c
5-7 günler 29-32 c
2 hafta 27-30
3 hafta 24-28 c
4 hafta 24-26 c
5 hafta 22-23 c
7 hartadan sonra 18- 21 c
Civciv sıcaklığında çeşitli ısıtıcılarla ve ampulle sağlayabilirsiniz civcivlerin bulunduğu ortamda sıcaklık kadar havalandırmada önemlidir hayvanların bulunduğu yerde rahat nefes alınacak şekilde havalandırma yapılması gerekir. Havalandırma civcivlere hava cereyanı yapmayacak biçimde olmalıdır bulunduğu yerin havası civcivlerin altlıkları ile de ilgilidir kafeste besliyorsanız kafes altlığını yerde besliyorsanız civciv altlıklarını düzenli şekilde temizlemek gerekir hayvanların dışkısından çıkan amonyak gazı uzun süre temizlenmese hayvanların solunum yollarında hastalıklara neden olur.
Civcivlerimizi beslerken yerleşim sıklığına dikkat etmemiz gerekir. civcivler büyüdükçe daha geniş yere ihtiyaç duyarlar fazla sıkışık kümes veya kafeslerde hayvanların birbirilerini ezdikleri hatta birbirlerinin gerisini gagalayıp ölümlere yol açtığı görülmüştür.
Hayvanlarımızı beslerken eskiden bugüne kadar gelen yanlış alışkanlıklarımız vardır bunun en önemlisi hayvanlarımız rahatsızlandığı zaman herhangi bir ilacı araştırmadan hayvanlarımıza vermemizdir. Örnek olarak hayvanım rahatsızlandı pazardan mavi renkli haplardan aldım iyi geldi veya arkadaş şu ilacı kullanmış bende hayvanlara onlardan veriyorum diye bir çok örnekler karşımıza çıkıyor bunlar bilinçsizce yapılan uygulamalardır. hayvanlarımızın herhangi bir rahatsızlığında erken fark edip doğru ilacı kullandığımızda hayvanın iyileşme şansı yüksek olur ama ne olduğunu bilmediğimiz bir ilacı hayvanlarımıza verdiğimizde hayvanlarımızı iyileştirme şansımız kalmaz örnek : hayvanımızın bağırsaklarında bir sorun varsa aldığınız ilaç solunum yolları için ise yanlış tedavi sonucu hayvanımızı iyileştiremeyiz hatta ölümüne sebep olabiliriz . Kanatlıların sağlığına zarar veren çok sayıda hastalık bulunmaktadır bunların bilinmesi izlenmesi kontrol altında tutulması ve elemine edilmesi ancak konu üzerinde yeterli bilgiye sahip bilinçli kişilerin yönetimi ile gerçekleşebilir. Hayvanlarımız hastalandığı zaman çevremizdeki veterinerlerden veya bulunduğumuz yerdeki hayvan sağlığı ile ilgili kuruluşlardan yararlanıp onların önereceği tedavi programını uygulamamız gerekir ne olduğunu bilmediğimiz hap ,şişelenmiş sıvı,ilaç ve aşıları alıp hayvanlarımızın hayatını tehlikeye atmayalım .Hayvanları sağlıklı tutmada esas amaç sağıtımdan ziyade koruyucu yönde olmalıdır çünkü korumak tedaviden daha etkili kolaydır
