Tavuk Tifou (Salmonellozis) Hastalığı Nedeni :
Hastalığın spesifik etkeni Salmonella gallinarum?dur. Mikroorganizma gram negatif, hareketsiz, sporsuz ve kapsülsüz olup sıvı ve katı besiyerlerinde kolayca üreyebilir. Uygun ortamlarda, katı besi yerlerinde 24 saat içinde gözle görülebilecek büyüklükte (1-2 mm çapında) koloniler meydana getirir.
Etkenin izolasyon ve identifikasyonunda, zenginleştirilmiş kanlı agar, Mac Conkey ve EMB agar kullanılır. dentifikasyonda biyokimyasal testlerden ve antiserumlardan ve ayrıca, eğer varsa 01 fajından da yararlanılır.
S.gallinarum, hasta hayvanların yumurtalarına %5-35 oranında bulaşabilir (vertikal bulaşma). Antibiyotik ve dezenfektanlara karşı değişik derecede duyarlıdır.
Bulaşma: Tavuk ve hindiler diğer hayvanlardan, kahverenkliler de beyazlardan daha duyarlıdırlar. Hastalık esas olarak sindirim sisteminden bulaşır. Solunum sistemi ve diğer yolların bulaşmadaki rolleri çok fazla değildir. Hastalığın çıkış, yayılış ve bulaşmasında etkenle bulaşık cansız (yem, su, gıda, gaita, altlık, yem çuvalları, et, un, kan unu, kemik unu, yumurta kapları, yumurta kabukları, yemlik, suluk vs) ve canlı vasıtalar (portörler, kronik hastalar, gizli infekteler, ziyaretçiler, kemiriciler, kuşlar, böcekler vs) rolleri çok fazladır. Hastalığın çıkışında, kümeslerdeki fazla stres faktörlerinin hazırlayıcı etkileri oldukça önemlidir. Etken hastaların gaitaları ve yumurtaları ile dışarı çıkar ve etrafı bulaştırır. Optimal koşullarda, duyarlı hayvanlarda inkübasyon periyodu 4-10 gün arasında değişir. Ölüm oranı, mikroorganizmanın virulensine, miktarına ve konakçının duyarlılığına göre %50-80 arasında değişebilir.
Tavuk Tifou (Salmonellozis) Hastalığı Belirtileri :
Hasta hayvanlarda iştahsızlık, durgunluk, fazla susama, yeşil ishal, tüylerin kabarması, ibiklerin morarması, yumurta veriminde azalma ve ölümler gözlenir. Otopside septisemik (perakut) olgularda önemli bir bozukluğa rastlanamaz. Diğer formlarda, karaciğer büyümüş ve yeşil görünümde, üzerinde çok küçük nekrotik odaklar bulunmaktadır. Dalak ve böbreklerde de büyümeye rastlanır. Yumurtalıklar normal rengini kaybederek kahve renkte bir tablo gösterir. Bağırsaklarda kataral bir enterit ve yeşil bir gaita bulunur.
Tavuk tifosu bazen gizli (asemptomatik) seyredebilir. Böyle olgular hastalık kaynakları olduğundan ve gözden kaçtıklarından önemlidirler.
Teşhis: İnfeksiyonun teşhisi için hastalar ve çok yeni ölmüşlerden yeteri miktarda hayvan laboratuara gönderilir. Tavuk tifosu bazı hastalıklarla (pullorum, kolibasillozis, kolera, paratifo infeksiyonları) karıştırılabilir.
Hastalığın teşhisi, çeşitli organlardan etkenin izolasyon ve identifikasyonu ile gerçekleştirilir. Bu amaçla, çeşitli besi yerleri, biyokimyasal ve serolojik testler yapılır ve 01 fajından da yararlanılır.
Tavuk Tifou (Salmonellozis) Hastalığı Tedavi Yoları/ Sağaltım :
Tavuk tifosundan kurtulmanın birinci yolu, genel koruyucu önlemlere çok dikkat etmektir. Gerekli durumlarda hayvanların yem veya sularına geniş spektrumlu antibiyotikler, sulfonamidler ve nitrofuranlar katılır. Yönetmeliğe uyularak, teste tabi tutulur ve reaktörler hemen ayrılır. Tavuk tifosuna karşı bağışıklıkla korunmada bazı aşılar hazırlanmıştır. Bunlardan en yaygını 9R suşundan hazırlanan canlı aşıdır. ki doz halinde ve deri altı yolu ile kullanılan bu aşının bağışıklığı, S karakterindeki suşlar kadar değildir. Hastalık çıksın veya çıkmasın kümesler ve malzemeler her zaman çok iyi tarzda dezenfekte edilmelidir.
