Ana Menü Kuluçka Dünyası

TAVUK HASTALIKLARI NEDENLERİ

Tavuk hastalıklarının nedenlerini başlıca iki ana bölümde inceliyebiliriz

1- Canlının mukavemetini kırarak canlıyı hastalıklara uygun hale getiren nedenleridir ki buna "St-ress faktörler" denmektedir, örneğin kümeslerin aşırı kalabalıklığı, havalandırmanın yetersiz oluşu, aşırı sıcak ve rutubet, nakiller, aşılamalar, yetersiz besleme, suluk ve yemliklerin yetersiz oluşu, paraziter invaziyonlar^ilâçların aşırı ve bilgisizce kullanılışı, kümeslerde ışıklandırmanın bozulması, gürültüler, ürkütmeler, ani yem değişiklikleri gibi tavuğun düzenli yaşantısını bozan birçok olaylar bu bölüm içinde mütalaa edilir

2- Bilinen bir hastalığı dolaysız olarak meydana getiren nedenler

Bunlarda şunlardır:

1- Bakteriler,

2- Viruslar,

3- Parazitler,

4- Mantarlar,


5- Beslenme yetersizlikleri,

6- Kimyasal zehirler,

7- Henüz kesin olarak bilinmeyen nedenler

Bakterilerden, viruslardan, parazitlerden ve mantarlardan meydana gelen hastalıklar bulaşıcıdırlar Canlı olan bu etkenler vücuda girdikten sonra çoğalarak onun normal fonksiyonunu bozup bir enfeksiyona sebep olurlarParaziter etkenler dokularda mekanik tahribat yaparlar

Kanatlı hayvanların bulaşıcı hastalıklarından çoğu gerek hayvandan hayvana,gerekse sürüden sürüye çabucak bulaşarak kısa zamanda geniş bir bölgeye yayı-lırlarki bunlara salgın hastalıklar demekteyiz

Burada Yeri Gelmişken Tavuk Hastalıklarının Bulaşma ve Yayılma Yollarını Sıralayalım

1- Hastalarla temas etmekle,

2- özel bir dikkatle imha edilmeyip sağa sola atılan kanatlı leşleri ile,

3- Hastalığı geçirmiş, sıhhatli görünüşte,fakat henüz par-tör (taşıyıcı)durumunda olanlarla temas etmekle,

4- İçme suları,yemler ve yem çuvallarıyle,

5- Yemlikler,suluklar,kafesler gibi hastalık etkenleriyle bulaşmış kümes ekipmanlarıyla,

6- Kanatlılar arasına giren fare, sıçan gibi kemirgenler ve kuşlarla,

7- Başta sinek olmak üzere bütün ensektarlarla,

8- Kuluçka yapılan yumurtalarla,

9- Havayla,

10- Kümesten kümese ya da çiftlikten çiftliğe hiçbir tedbir almadan girip çıkan insanların elbise ve ayakkabılarıyla,

11- Üstü açık kuyu, havuz, göl, dere, kanal,ve ark sularıyla,

12- Hastalık çıkmış kümeslerden atılan gübre, altlık ve toprak gibi şeylerle


HASTALIKLARDAN KORUNMA PRENSİPLERİ

Yukarda belirtilen nedenler ve belli başlı yayılma ışığı altında tavuk hastalıklarından korunmada:

I- Gerekli hijiyen, bakım tedbir ve koşulların titiz bir şekilde uygulanması,

II- Koruyucu amaçlarla ilâçların kullanılması III- Bir takım hastalıklara karşı hayvanların dayanıklılığını sağlayan araçların (örneğin aşıların) uygulanmasıyla mümkündür Ancak yetiştirme yönleri ile yetiştirme sistemleri birbirinden ayrı olan, hatta maddi olanakları değişik olan yetiştiricilerin bu hususları harfiyen uygulamaları mümkün değildir Ayrı yön ve sistemlerde çalışan yetiştiricilere hastalıklardan korunma için bir takım müşterek ana prensipleri, bir takım temel bilgileri sıralayabiliriz:

a- Yetiştirilmek üzere damızlık yumurta, civciv veya piliçler hastalık kontrollarının düzenli olarak yapıldığı iyi bilinen, her bakımdan güvenilir damızlık çiftliklerden satın alınmalıdır

b- Aynı çiftlikte yaşları farkı olanlarla, ayrı damızlık kurumlarından alınanlar mutlak surette ayrı kümeslerde barındırılmalı ve hiçbir zaman karıştırma yoluna gidilmemelidir

c- Yetiştirme müddeti sonunda bir gurup hayvan kesim veya satış için çıkarıldığında,ayni kümese konmadan önce altlık ve gübreler atılmalı,kümes ve ekipmanlar iyice temizlenip dezenfekte edilmelidir

d- Aynı çiftlikte sadece bir türden kanatlı hayvan yetiştirilmelidir, örneğin bir tavuk çiftliğinde hindi,kaz/ördek gibi öteki türleri bulundurmamalı,bir hindi çiftliğinde tavuk yetişti-rilmemelidir

e- Kesim işlemi aynı çiftlikte yapılmalı, mecbur kalındığında bu iş için kümeslerden tamamen ayrı bir yer seçilmelidir

f- Her ne maksatla olursa olsun kümesinden çıkarılıp yabancılarla temas eden hayvanlar tekrar ayni kümese sokulmamalıdır

g- Her türlü ekipmanı, önceden hiç kullanılmamış bile olsalar dezenfekte edildikten sonra kümese sokmalıdır

h- Kuluçkalık yapılan çiftliklerde kuluçkahaneler tavuklardan tamamen ayrılmış bir yerde olmalıdır

i- Kendi bakıcı veya bakıcılarından başka hiç kimsenin mecbur olmadıkça kümese girmesi yasaklanmalı bakıcılara kümes içinde kullanılan iş elbisesi ve çizmeler giydirilmelidir

j- Kümes veya kuluçka binalarının kapıları önünde giriş dezenfeksiyonu için gerekli tertibat alınmalıdır

k- Kullanılan içme suyu kalite bakımından emin ve yeterli olmalıdır

l- Dışarıdan hazır yem alınıyor ise her bakımdan güvenilir bir fabrikanın yemi olmalı, kümesten kümese dolaşan yem çuvalları asla kullanılmamalıdır

m- Kümeslerde her ne suretle olursa olsun ölenler imha fırınlarında yakılmalı veya derin çukurlara gö-mülmelidir

n- Gerek kümeslere, gerekse yem depolarına fareler ve sıçanlar gibi kemirgenlerle yaban kuşların girmemesi ve barınmaması için gerekli tedbir alınmalıdır

o- Her kümes için muntazam bir şekilde aşılama programı hazırlanmalı ve bu işleme önem verilmelidir

p- Gerektiğinde veteriner Hekim tavsiyesine göre koruyucu ilâçlar kullanılmalıdır

r- Bir hastalık tehlikesine karşı derhal gerekli tedbirlerin alınabilmesi hastalısın erken teşhisine bağlı olduğundan, kümeste görülen ilk hastalık veya ölüm vak1 alarmda teşhis için vakit geçirmeden en yakın Veteriner teşhis Lâboratuvarına başvurmak ihmal edilmemelidir

s- Havalandırmaya çok önem vermek la zimdir Hava landırmanın iyi olmaması halinde civcivhanelerde ve kümeslerde rutubet derecesi artar Rutubetin artması birçok yönlerden mahsurlu olduğu gibi, bilhassa civciv ve piliçlerde çok telefat yapan, yetiştiricileri korkutan koksidiyoz baş gösterirRutubet olmazsa kok-sidiyoz hastalığının görülmesi ihtimali azalır Rutubet -koksidiyozu teşvik ederCivciv ve piliçlerde % 90 ölüme sebep olur İhmal edildiğinde bütün emekler heba olur Adeta kümesin kapısına kilik astırırO halde bu hastalığa karşı koruyucu olarak ne yapmak istendiğini belirtelim

KOKSİDİYOZ'DAN KORUNMA

Civcivleri koksidiyozdan korumak için,bu maksatla piyasaya çıkarılmış bulunan çeşitli müstahzarlardan faydalanılabilir Bunlar içinde bulunan tarifnamesine uygun olarak kullanılmalı, en iyi veteriner hekimin tavsiyelerine göre, civcivler ilk haftalıktan on haftalık oluncaya kadar koruyucu ilaçlamaya devam edilmelidir


NEWCASTLE ''DEN KORUNMA

Yetiştiricileri en çok meşgul eden bir konu da yalancı tavuk vebası (Newcastle) hastalığına karşı yapılan koruyucu aşılamalardırBu bakımdan yönetmelik hükümlerine uyularak bu konu üzerinde de değinmek istiyoruz

NEVVCASTLE HASTALIĞI BURUN-GÖZ DAMLA AŞISI

a- Aşılı analardan gelmemiş yumurtalardan elde edilmiş civcivlere bir günlükten itibaren aşı tatbik edilir

b-Aşılı analardan gelmiş yumurtalardan elde edilmiş civcivlere anadan gelme bağışıklık nedeniyle 2-3 haftadan itibaren aşı yapılır

c- Bağışıklık 3-4 gün içinde başla***** 14 günde teessür eder, iki ay devam eder

d- Günlük iken aşılananlara 4-6 haftalıktan itibaren, 2-3 haftalık iken aşılananlara da 6-8 haftalıktan itibaren ikinci aşıları uygulanır


NEVVCASTLE HASTALIĞI CANLI VİRÜS ADELE AŞISI

a- Aşı 6 haftalıktan itibaren sağlam piliç, tavuk ve hindilere tatbik edilir Bağışıklık 3-5 gün sonra başlar, 15 günde tam olarak şekillenir ve 6 ay devam eder

b- Kuvvetli bağışıklık sağlanması içiny bir gün-


lük iken newcastle hastalığı burun-göz damla aşısı ile aşılanmış olan civcivler 4-6 haftalık iken ve ayrıca 16 haftalık iken newcastle hastalığı canlı adele aşısı ile ikinci defa aşılanır Hastalık çıkan kümeslere genellikle aşı tatbik edilmez Ancak mühim bir kısım tavukların kurtarılmasına kanaat getirildiği ve hayvan sahibinin de muvafakati alınması kaydıyle hastalık arazı gösterenler ayrılır Geriye kalan hayvanlara aşı tatbik edilir Aşılananlar arasında görülecek ölümler aşıya ait olmayıp hastalığın kuluçka devrine tesadüf edenler olarak kabul edilirAşının CRD, pullorum, koksidiyoz gibi enfeksiyöz ve paraziter hastalıkların hüküm sürdüğü, hijiyen ve beslenme şartlarının iyi olmadığı kümeslerde,keza soğuk ve yağışlı havalarda yapılması mahzurludur

Aşı göğüs adelesi içine şırınga edilirDozu büyük ve küçüklere 0,2 cc dir


NEVVCASTLE HASTALIĞI İNAKTİF AŞISI

Aşısız analardan gelen yumurtalardan elde edilmiş 10 günlükten itibaren civcivler ve daha yukarı yaşlardaki piliç ve ergin tavukların göğüs adelesine Icc miktarında şırınga edilir Eğer civcivler aşılı analardan gelme yumurtalardan elde edilmiş ise tercihan aşı üç haftalıktan itibaren uygulanır Bu aşı önceki yıllarda ve halen newcastle hastalığı görülmemiş veya yumurta prodüksiyonuna girmiş kümeslere koruyucu olarak tatbik edilirAşı tamamen zararsızdır

tavuk yetiştiriciliği öle sabah dışarı saldım yemledim, hadi akşam oldu kümese koydum bitdi deqil. dikkat istiyor.. zamanında yapılmayan müdahelelr kümesi olduğu gibi bitirir

                SÜS TAVUKLARI ÖRNEK AŞI   PROGRAMI

7.GÜN : NEW  CASTLE(YALANCI VEBA) CANLI

10.GÜN : GUMBORO  CANLI (CANLI AŞI)?

21.GÜN: GUMBORO CANLI? + YALANCI VEBA (CANLI AŞI)

35.GÜN: YALANCI VEBA + BRONŞİT (CANLI AŞI)

70.GÜN: YALANCI VEBA + BRONŞİT (CANLI AŞI)

12.HAFTA : KORİZA(ÖLÜ AŞI) + ÇİÇEK(CANLI AŞI-KANAT ZARINA)

                   +TİFO (ÖLÜ AŞI)

16.HAFTA: YALANCI VEBA +BRONŞİT +EDS +KORİZA(DÖRTLÜ)(ÖLÜ AŞI)

                   +TİFO (ÖLÜ AŞI)



NOT:YUMURTLAMA DÖNEMİNE GİRDİKTEN SONRA 2 AYDA BİR VEBA VE BRONŞİT AŞISI YAPILMALIDIR.

GUMBORO PROBLEMİ OLMAYANLARDA GUMBORO AŞISI YAPILMAYABİLİR.KÜMESLERE GÖREDE AŞI PROGRAMI DEĞİŞEBİLİR.BU YÜZDEN VETERİNER HEKİM TAVSİYESİNE UYMAK DOĞRU OLACAKTIR.

     İNAKTİF(ÖLÜ) AŞI UYGULAMA DOZLARI AŞI FİRMASINA GÖRE DEĞİŞİR.GENELDE 0.5 CC / TAVUK ŞEKLİNDEDİR.YALNIZCA MERİAL FİRMASINDA 0.3 CC/TAVUKDUR.CİVCİVLERDE BU DOZUN 1/2 VEYA 1/3 VEYA 2/3(MERİAL) BOYUN DERİ ALTINA YAPILIR.TAVUKLARDA VE PİLİÇLERDE GENELDE GÖĞÜS KASINA ENJEKTE YAPILIR.BOYUN DERİ ALTINADA YAPILABİLİR.CANLI AŞILAR İSE İÇME SUYUNA,GÖZE DAMLATMA,GAGA DALDIRMA VE SPREY YAPILIR.

Aşıları nasıl temin edebiliriz ?