Hayvanların davranışları arasında en ilginç örneklere çiftleşme döneminde rastlayabiliriz. Cinslerin üremesini sağlamak için her türlü çareye başvururlar. Eşlerini seçerken onların beğenisini kazanmak için seslerinden ve renklerinden faydalanırlar. Kur yaparken tüm incelikleri denerler. Yavruları doğduktan sonra onları koruyabilme içgüdüsüle davranışları değişir.
ÇİFTLEŞME VE YAVRULAMA MEVSİMİ
Üreme Dürtüsü: Hayvanların yaşamında yaşam için verilen savaşın yanısıra en önemli dürtü kuşkusuz ki üreme dürtüsüdür. En basit mikroskopik organizmadan, hayvanlar aleminin dev yaratıklarına kadar hepsi çoğalma dürtüsüne karşı koyamazlar.
Çiftleşme mevsiminde seçtikleri eşlerine karşı davranışları, onların beğenisini kazanabilmek için rakiplerine karşı verdikleri savaşım hiç de küçümsenmez.
- Çiftleşme mevsimi yaklaşırken, erkek geyikler sürüden ayrılır, eş aramaya çıkarlar. Erkek geyik sırtını ağaç gövdesine sürerek kokusunun ağaç kabuğuna geçmesini ve dişisine yol göstermesini sağlar.
- Kara hayvanlarının en büyükleri olan Afrika fili, eş olarak seçtikleri dişiye güçlerini kanıtlayabilmek için hortum hortuma kavgaya tutuşur.
- Dişilerine kur yapmakta kuşların üstünlüğü tartışılmaz. Erkek kuşlar dişilerinin dikkatini çekebilmek için kanatlarını gerer, tüylerini tüm görkemi ile gözler önüne sererler.
Mesela Fırkateyn Kuşu; boynundaki parlak kırmızı keseyi şişirir, Cennet Kuşu; tüylerini kullanarak üzerindeki renkli tüylerini şelale gibi savurur, Siyah Dağ Horozu; Kuyruğunun kar beyazı güzelliğini göstererek kurumlu bir eda ile dolaşır ve Çöl Horozu ise; kendine uygun bir eş bulabilmek için göğüs tüylerini kabartarak, kuyruğunu yelpaze gibi açar.
TÜRLERİNİN DEVAMINI SAĞLAMAK
Bu davranışların en önemli nedeni çiftleşme hakkını elde edebilmektir. hayvanlar arasında çiftleşme mevsimi süresince kıyasıya bir savaşım sürer gider, zayıfların çoğu ölür, güçlüler kalır. Bu da doğanın güçlü kuşakların üremesi için hayvanlar alemine oynadığı küçük bir oyundur.
Çiftleşme mevsiminde en güçlü erkek sürünün başına geçer. Eş seçiminde erkek sürüsünü gütmede söz sahibi olan odur.
BÖLGE ÜZERİNDE EGEMENLİK
Tüm hayvanların kendilerine ait bir yere ihtiyacı vardır. Özellikle sürüler halinde yaşayan hayvanların bir bölge üzerinde egemenlik sağlaması onlar için kaçınılmazdır. Kendi bölgelerini sonuna kadar savunur, yabancıların oraya girmesine asla katlanmazlar. Özellikle güçlü hayvanların sınırlarını korumaktaki kararlılığı, zaman zaman kanlı kavgalara yol açar. Sürünün önderliğini üstlenen erkek, yönettiği hayvanlar topluluğunun tüm sorumluluğunu taşır. Dişilerine, yabancı sürülerden erkeklerin yaklaşmasına olanak vermez. Eşi de sürünün dişilerini yönetir. Yavruların bakım ve korunmasında onlara önderli eder.
GÖRÜNÜM, SESLER VE KOKULAR
Çiftleşme döneminde kuşların eşlerinin beğenisini kazanabilmek için güvendikleri en önemli silahları sesleridir. Eş ve yavru sahibi olabilmek için kuşlar seslerini büyük bir ustalıkla kullanırlar.
Bu mevsimde seslerinden faydalananlar sadece kuşlar değillerdir. Erkek kurbağalar da eşlerine sesli çağrılar gönderirler.
Erkek ateş böcekleri dişilerini ışıklı işaretler vererek davet ederler. Dişiler bunlara kendi ışıkları ile cevap verirler. Işıklı, pırıl pırıl ve kısa bir anlaşma döneminden sonra çiftler birleşirler.
Hayvanlar birbirlerine kur yaparken çeşitli yeteneklerine başvururlar. Görünümlerinden, seslerinden ve çıkarttıkları kokulardan faydalanarak eşlerinin kendilerini bulmasını sağlamaya çalışırlar. Tüm bu gayretler eşlerini yabancı türlere kaptırmamak içindir.
Ateş böcekleri bile eşlerini yabancılara kaptırmamak için kendilerine özgü ışıklı sinyallerle birbirlerine haber gönderirler. Kuşlar keskin gözlerine güvenerek yabancı türlerden kaçmayı başarırlar.
Memeliler ise olağanüstü duyarlı burunlarının yardımıyla kendi cinslerinden eşlerini seçerler. Erkekler eş ararlarken bölgelerini de korumak zorundadırlar. Bunun sonucu olarak, bu kur dönemi sırasında aşkla birlikte saldırganlık da artar. Erkekler bölgeden kovulurken, yabancı bir sürünün dişisine bölgede kalması için konukseverlik gösterilir.
Kuşlar, göz koydukları dişiyi armağanlara boğarlar.
Örneğin bir kurt veya bir parça ekmeği dişilerini beslemek için kapıp getirirler.
Kuşların da kendilerine özgü açık teknikleri vardır. Saten kanatlı adını taşıyan tarla kuşları, eşine gözlerden uzak bir yuva, tüyler ve deniz kabukları armağan eder. Dişi, kuytu yuvaya girer girmez erkek kanatlarını açarak onun gözlerini kamaştırır. Bu gösteri sona erer ermez eşler çiftleşir.
