Coli İnfeksiyonları (Kolibasillozis, Kolibakteriozis) Hastalığı Nedeni :
Kanatlı hayvanlarda E.Coli?den ileri gelen primer veya sekonder infeksiyonlara sıkça rastlanmaktadır. Stres faktörlerinin ve diğer olumsuz koşulların fazla olduğu kümeslerde E.Coli?ler ekonomik kayıplara yol açarlar.
E.Coli infeksiyonları, viral hastalıkların aksine, çok fazla bir yayılma eğilimi göstermez. Olgular genellikle sporadik bir karakter taşır. Tavuklar dışında, hindi, kaz, ördek ve diğer kanatlılarda da çeşitli bozukluklara neden olurlar.
Etken: Çeşitli hastalık olgularından izole edilen E.Coli?ler, gram negatif, hareketli, çabuk üreyen, kapsülsüz (ancak mikrokapsülü var), sporsuz, asidorezistens olmayan, çomak biçiminde bir bakteridir (0.5-0.7 ile 1.0-2.5 lım). Biyokimyasal olarak çok aktif olan mikroorganizma, laboratuarda sıvı ve katı ortamlarda aerobik ve fakültatif koşullarda kolay üreyebilmektedir. Antibiyotik ve dezenfektanlara değişik derecede duyarlıdırlar. E.Coli?ler insan ve hayvanların bağırsak mikroflorasının da esas bakterisini oluştururlar.
Bulaşma: Mikroorganizma gerek insanlara ve gerekse hayvanlara kolaylıkla bulaşabilir. Hayvanların gaitaları ile dışarı çıkan E.Coli?ler yem, su ve diğer gıdaları bulaştırır. Böyle yem ve suların alınması ile sindirim sisteminden etken girer ve özellikle patojenik olan serotipler hastalık oluştururlar. Civcivler göbek kordonundan ve yumurtalar da gaita ile bulaşmış kabuklardan infekte olabilirler. Kirli yumurtaların kuluçka makinelerine konulması halinde, kuluçkanın değişik aşamalarında, E.0 kabuktaki deliklerden içeri girerek embriyoyu infekte eder ve ölümlere neden olurlar.
Mikroorganizma vücut yüzeyindeki ve bağırsaklardaki yaralardan da içeri girerek hastalık oluşturabilir. Göz ve solunum sisteminden infeksiyon nadirdir ve önemli değildir. infeksiyona civciv ve genç hayvanlar daha duyarlıdır.
Klinik Belirtiler ve Otopsi Bulguları: E.Coli?lerin primer veya sekonder olarak oluşturdukları değişik hastalıkların klinik tabloları da farklıdırlar.
Bunlara özgü özel semptomlar bulunduğu gibi bazı genel belirtiler de (zayıflama, durgunluk, iştahsızlık, verim düşüklüğü, çok su içme, ishal, tüylerde kabarma, eklemlerde şişkinlik hava keselerine yerleştiği durumlarda hırıltılı solunum) ortaya çıkar. Özel veya genel belirtilerin hepsi bir hayvanda gözlemlenmez.
Ölen tavukların otopsilerinde rastlanan bozukluklar infeksiyonun türüne ve lokalizasyonuna göre az çok değişmektedir. Septisemi olgularında karaciğer büyümüş, yeşilimsi renkte ve bazı olgularda üzerinde çok küçük nekrotik odaklar bulunur. Dalakta büyüme ve üzerinde odaklar, miyokartta yangısal reaksiyonlar ve nekrotik odaklar bulunur. Perikarditis, peritonitis, hava kesesi yangısı, yumurtadan yeni çıkanlarda göbek yangısı (omfalitis), ergin hayvanlarda yumurta kanalı yangısı (salpingitis) eklem yangıları (artritis) ve embriyo ölümleri gözlenebilen otopsi bulguları arasındadır.
E. Coli İnfeksiyonları (Kolibasillozis, Kolibakteriozis) Hastalığı Belirtileri :
Hastalığın kesin teşhisi için laboratuara yeterli miktarda hasta ile yeni ölmüş hayvanlar gönderilir. Kolibasillozis, bir çok hastalıkta (tavuk tifosu, paratifo, kolera, koriza, koksidiozis vs.) karışabilir. Bu amaçla hayvanlar kesildikten sonra alınan patolojik materyaller, usulüne uygun olarak başlıca EMG agar, SS agar, McConkey agar ve kanlı agara ekimler yapılır. Üreyen koloniler E.Coli yönünden identifiye edilirler. E.Coli?nin sekonder etken olduğu durumlarda üreyen koloniler daha dikkatli incelenmelidir. Teşhis için gerekli olan biyokimyasal testler de yapılarak kesin karar verilir.
E. Coli İnfeksiyonları (Kolibasillozis, Kolibakteriozis) Hastalığı Tedavi Yoları/ Sağaltım :
Kolibasillozis saptanan kümeslerde, hastalar ve hastalıktan şüpheliler hemen ayrılarak sürüden çıkarılırlar. Geride kalan sağlamların yem ve sularına, antibiyogram sonuçlarına göre seçilen antibiyotik, sağaltıcı doz ve sürede kullanılır. Bazı durumlarda, teşhisin ve antibiyotik seçiminin gecikmesi hallerinde, geniş spektrumlu antibiyotiklerden biri (terramisin, tetrasiklin, sulfanamit vs.) kullanılabilir. Antibiyogram sonucuna göre ya devam edilir veya ilaç değiştirilir.
Korunma: Kümeslerde çok iyi bir dezenfeksiyon uygulanır. Hayvanların yem ve sularına vitamin katılır. Her türlü stres faktörü önlenir. Sağlık koşulları düzeltilir. Genel ve özel koruyucu önlemler alınır ve devam ettirilir. Kuluçka makinelerine çatlak, pis ve gaita ile kirlenmiş yumurtalar konulmazlar. Bazı ülkelerde E.coli (01, 02, 078, vs) serotiplerinden hazırlanmış inaktif aşılar kullanılmaktadır. E.coli?nin kanatlılarda primer etken olarak yaptığı ve sekonder ajan olarak katıldığı bazı infeksiyonlar aşağıda belirtilmiştir. Bunlarda,
? Koliseptisemileri
? Koligranuloma: Karaciğer, bağırsaklar ve mesenteriumda irili ufaklı urların meydana gelmesi ile karakterize olur. Nadir görülen, Tüberkülozis, Leukozis ve Marek?le karışabilen bir hastalıktır.
? Enteritisler: Özel, enteropatojenik (EPEC) E.coli?ler tarafından oluşturulan, stres faktörlerinin fazla olduğu kümeslerde ortaya çıkan bir bağırsak yangısıdır.
? Salpingitis: Özellikle, yumurtlama periyodunda bulunan tavukların yumurta kanalının ödem, kalınlaşma ve yangısal reaksiyonu sonu meydana gelen bir yumurta kanalı infeksiyonudur.
? Sinovitis: Eklem bölgelerinin şişmesi, topallık, yürüyememe, zayıflama ile ortaya çıkan eklem yargılarıdır.
? Airsakkulitis: Hava keselerinde kalınlaşma, matlaşma, üzerlerinde fibrini bir eksudatın toplanması, solunum sistemine ait bozuklukların ortaya çıkması ile karakterize olan hava kesesi yangılanmasıdır.
? Ornfalitis: Özellikle, yumurtadan yeni çıkan civcivlerin göbek infeksiyonu sonu bu bölgede oluşan şişme ve ağrılı yangısal bir hastalığıdır.
? Embriyonal ölümler: Kuluçka makinelerine konan pis, kirli, gaita ile bulaşık kabuklu yumurtlardan içeri giren E.Coli?lerin yol açtığı ölümlerdir.
? Sarı kesesi yangısı: Bu hastalıkta ya kuluçkalama sırasında veya omfalitisler sonu E.Coli?lerin karıştığı veya primer etken olduğu durumlarda ortaya çıkar.
? Diğer bozukluklar: Perikarditis, perihepatitis, peritonitis, panoftalmitis, meningitis vs.
Yukarıda belirtilen hastalıkların hemen hepsine yakın bölümü tektük olgular halinde (sporadik) ortaya çıkarlar. Pis, bakımsız, kirli ve stres faktörlerinin çok fazla olduğu kümeslerde böyle hastalıklar her zaman görülebilir. Özellikle embriyonal ölümler, hava kesesi yangısı ve omfalitisler büyük kayıplara yol açabilir. Bu nedenle genel koruyucu önlemlere çok dikkat edilmesi gereklidir.
