Birinci görüş:Tavuğun bazı hormonlarındaki dengelerin değişimi yüzünden, onun yumurtalarından dünyaya gelecek civcivlerde dişi erkek sayısı eşit olmaz, erkekler çoğunlukta olur, veya hormonların etkisine göre cinsiyet dağılımı normal olur. Peki hormonlar ne yapıyor? Bu karmaşık bir mesele. Aşağıda ikinci görüş içinde biraz izahı var.
İkinci görüş:Kromozomlardaki bir genin baskınlığından ibarettir. Bilim adamları tavuklar üzerinde araştırma yaptıkça cinsiyet oluşumunun insanlardaki kadar basit ve kesin olmadığını görmüşler. Bu çok ilginç. Meseleyi anlamak için aşağıdaki üç paragraftaki bilgileri öncelikle öğrenmek gerekiyor.
1- Zigot nedirDöllü yumurta dediğimiz tavuk yumurtasındaki, yumurta sarısının dış yüzüne yapışık olan, civciv olacak noktayı bilirsiniz. Gözümüzle görebildiğimiz bu nokta bir hücreler topluluğudur. Başta, tavuğun karnında tek bir hücre idi. Yumurta dışarı çıkarılana kadar tavuğun vücut ısısının etkisiyle o tek hücre bölüne bölüne çoğalmaya başladı ve gözle görünecek kadar büyüdü. Yumurta dışarda soğuyunca hücre çoğalması durur. Daha sonra kuluçkada ısının etkisiyle tekrar bölüne bölüne çoğalır, civciv böyle oluşur.
İşte o bölünmeye başlamadan önce en baştaki tek hücre zigottur.
Zigot şöyle oluşur: Erkek üreme hücresi ile dişi üreme hücresi birleşir, yepyeni tek bir hücre haline gelir. Yeni bir birey olarak dünyaya gelecek bebeğin veya civcivin ilk halidir. Bu tek hücreye zigot denir. Hem annenin hem babanın genetik mirasını taşır.
2- İnsanlarda bebeğin cinsiyetiİnsanlarda bir zigot oluştuğu anda dişilik veya erkeklik kesindir. Cinsiyeti belirleyen faktör erkekten gelen üreme hücresidir. İnsanların normal bir hücresinde erkekte XY kromozomları, kadında XX kromozomları vardır. Üreme hücresi ise normal hücre gibi değildir, yarımdır. Kadının üreme hücresi sadece X kromozomu taşır, Erkeğin üreme hücrelerinden bazıları X, bazıları Y kromozomu taşır.
Çocuk oluşması için iki üreme hücresinin bir zigot oluşturması gerekiyor.
Dolayısıyla, kadındaki X üreme hücresi erkekten gelen üreme hücrelerinden Y ile birleşirse zigot XY'dir yani çocuk erkek olacaktır. Erkeğin X üreme hücresi ile birleşirse zigot XX olacak, çocuk da kız olacaktır.
3- Tavuklarda civcivin cinsiyetiTavuklarda durum tam tersinedir. İnsanlarda bebeğin cinsiyetinin esas belirleyicisi erkek üreme hücrelerindeki kromozomlardı. Tavuklarda ise civcivin cinsiyetinin esas belirleyicisi dişinin üreme hücrelerindeki kromozomlar ve genlerdir.
Tavuklarda, normal dişi hücrelerinde ZW kromozomları, erkek hücrelerinde ZZ kromozomları vardır. Üreme hücreleri yarım olduğu için, erkeklerde (horozlarda) tüm üreme hücreleri Z kromozomlu olur, dişilerde (tavuklarda) ise bazı üreme hücreleri Z kromozomlu, bazı üreme hücreleri W kromozomlu olur.
► Böylece, horozdan tavuğa sperm olarak geçen üreme hücreleri sadece Z kromozomludurlar ve tek başlarına cinsiyet belirleyemezler. Tavuğun W kromozomlu üreme hücresine rasgelen horoz üreme hücresi ZW zigotunu oluşturur ve bu zigotun bulunduğu yumurtadan çıkacak olan civciv tavuk olur. Ama eğer horozun üreme hücresi tavuktaki Z üreme hücresi ile birleşirse oluşan zigot ZZ kromozomlu olur ve ondan olacak civciv de erkek yani horoz olacaktır.
Yukardaki bilgiye bakarsak, insandaki olayın tersine olsa da büyük benzerlik var. Fakat, bilim adamları son keşifleri sonucunda tavuklarda erkek ve dişi bireylerin oluşumunda durumun sanılanın aksine daha karmaşık olduğunu, ve yukarda anlatıldığı gibi olmasının net olmadığını tespit etmişler.
Cinsel organların dışında, dişi ve erkek fiziksel görünümünün farklılığının insanlarda hormonlara bağlı olduğu, tavuklarda ise direkt hücrelere, kromozomlara bağlı olduğu anlaşılmış.
İnsandaki olayın hem tersine hem bir hayli farklı gelişen bu kromozom olayında bilimin tam netleştiremediği şeyler var. Şimdi, civcivin tavuk veya horoz olmasını belirleyen faktörler şöyle düşünülüyor:
ZZ kromozomlu zigotların erkek olacağı kesindir. ZW kromozomlu zigotların dişi olacağı kesin değildir.
ZW kromozomlu zigot embriyo olunca, DMRT-1 geninin baskınlığı veya dozajının fazlalığı etkisi ile o bireyde erkek üreme organları (testisler) oluşur ve civciv erkek olur (horoz olur). Veya tavuktan yumurtaya geçen hormonlar (bilhassas östrojen) W kromozomunu etkin kılar ve dişi üreme organları oluşur. Böyle faktörlerin sonucunda zamanla o embriyonda üreme organlarının oluşmasıyla durum netlik kazanır.
Veya: ZW zigotundaki W kromozomunun taşıdığı dişilik geliştiren bir gen vardır. Fakat öyle olsa bile DMRT-1 genlerinin baskınlığı veya dozajının yüksek olması civcivi erkek yapacaktır.
Yukardaki "►" işaretli paragrafa göre, yeni bir canlı bireyi (yeni bir civcivi) oluşturacak zigot eğer ZZ kromozomlu ise erkek civciv (horoz) oluşacak, eğer ZW kromozomlu ise dişi civciv (tavuk) oluşacaktır. Temel teoride olay böyle olması gerekiyor ama her zaman geçerli olanbir şey değildir. Eğer DMRT-1 geni baskın olursa bu durumda zigot ZW kromozomlu olsa dahi civciv horoz olur. Bu bağlamda ayrıca (benim tahminim) kuluçkada gelişim gösteren ZW kromozomlu yani dişi olması gereken embriyodaki DMRT-1 geninin baskınlığı, tavuktan yumurtaya geçen hormonların niteliği tarafından arttırabilir, sonuçta civcivde erkek üreme hücreleri gelişir ve civciv erkek olur.
Bu yazıma sebep olan soruya gelirsek, DMRT-1 genini baskın eden faktörleri kesin olarak bulmak gerekir ki soruya net bir cevap verebilelim. Aşağıdaki iki paragrafa dikkat edin.
1- Partenogenez çoğalmaPartenogenez çoğalma şudur: Döllenmeyen yumurtalardan erkek bireyler oluşur. Yani yeni yavruların temelinde zigot oluşumu yoktur. Tavuklarda 4 binde bir olup embriyoların büyük çoğunluğu tam gelişemeden yumurta içinde ölür. Hindilerde partenogenez çoğalma daha çok görülür, özellikle beyaz bir hindi türünde 40'ta bir görülen bu üreme türünde erkeğin dölü yoktur ve sadece dişi üreme hücresinden yavrular oluşur onlar da kesinlikle erkek olur.
2- Peki DMRT-1 geni partenogenez vakalarında hep mi baskın? Niçin sadece erkek civcivler oluyor? Cevap: "►" işaretli paragrafta anlattığım gibi hindi veya tavuk dişilerinin üreme hücrelerinden bazıları Z bazıları W kromozomlar taşıyor. O halde bu da gösteriyor ki partenogenez çoğalma ancak Z kromozomlu üreme hücrelerinde olabiliyor, W kromozomu taşıyan üreme hücrelerinde söz konusu değildir. Ve normal olarak bu partenogenez çoğalmada W kromozomlarının hiçbir varlığı yok etkisi yok. Bundan dolayı da Z kromozomu taşıyan üreme hücresinden gelişen, gelişimini tamamlayabilen embriyolar erkek bireyler olarak civciv oluyor.
Ve Büyük SonuçBilim admlarının keşiflerini, tespitlerini, öne sürdüklerini inceledim. Partenogenez çoğalmadaki durum ile kıyasladım. Sonuçta, tavukla horozun normal ve doğal çiftleşmelerinin sonucunda oluşan zigotlarda:
1- ZZ kromozomlu zigotlardan erkek civcivlerin olacağı kesin.
2- ZW kromozomlu zigotlarda ise durum başka. Ama bütün olay W kromozomunun Z kromozomundaki DMRT-1 geninin baskınlığına meydan okuyabilmesidir ki dişi civcivler oluşabilsin.
W kromozomunun hangi etkilerle pasif kaldığı ve böylece dişi olması gereken zigotun erkek olduğu tam olarak netliğe kavuşturulamamış. Belki tavuktan yumurtaya geçen hormonların etkisi olabilir.
Bütün bunların sonucunda, en başta yazdığım "birinci görüş" daha mantıklı bir görüş olup dikkate alınmalı diye düşünüyorum. Civcivlerden çoğunun horoz olmamaları için belki tavukları vahşi doğadaki atalarına uygun bir beslenme rejimine ve yaşam tarzına tabi tutmak en akılcı çözüm olabilir ki hormonlarının gelişimi doğaya uygun olsun.
http://tavuk.devletli.com/civciv-embriyo
