BROİLER PİLİÇLERİN ''YEMİ DEĞERLENDİRME'' ÖZELLİKLERİ VE YAKIN GELECEKTE BEKLENEN GELİŞMELER
Prof. Dr. F. Tahir Aksoy
ftaksoy@yahoo.com
Besleyici, sağlıklı, lezzetli ve ekonomik özellikleri ile broiler piliç eti bugün tüm dünya mutfaklarında haklı olduğu yeri bulmuştur. Piliç etinin hazırlanması pişirilmesi diğer etlere bakarak çok daha kolaydır. Ülkemizde de becerikli ev hanımlarımız sayesinde piliç eti ile mutfaklarımızda çok lezzetli yemekler hazırlanmaktadır. Günümüzde artık tüm marketlerde piliç eti, pişirmeye hazır olarak bütün ve parça şekillerde ve uygun fiyatlara satılmaktadır. Ülkemizde broiler piliç eti üretiminin gelişmesi ile sağlanan yararlar saymakla bitmez. Yakın gelecekte sağlıklı piliç etinin daha ekonomik olarak üretilmesi konularında tüm dünyada yapılan bilimsel araştırmalar da hızla sürdürülmektedir. Bu yazı; broiler piliç üretiminde önemli bir maliyet göstergesi olan broiler piliçlerin yemi değerlendirme oranları ve bu alanda beklenen yeni iyileştirmeler hakkında kısa bir özettir.
Bir broiler piliç sürüsü için hesaplanan yemi değerlendirme oranı (YDO), o sürünün büyüme süresi içinde tükettiği toplam yem miktarını hangi ölçüde canlı ağırlığa çevirdiğinin göstergesidir. Basit olarak bir broiler sürüsü için YDO'nun hesaplanması, o dönem içerisinde tüketilmiş olan toplam yem miktarının elde edilen toplam canlı ağırlık miktarına bölünmesi ile yapılır. Yem fiyatı, üretim maliyetinde çok önemli bir girdidir. Bu nedenle bir sürüye ait YDO rakamındaki çok küçük bir değişiklik üretim maliyetlerini ve karlılığı önemli ölçüde değiştirir. Yakın geçmiş yıllarda broiler piliç sürüleri için YDO rakamları 42 günde 2,5 ve 2,0 gibi değerlerde iken günümüzde bu değer 35 günde 2000 g kadar ortalama canlı ağırlık gösteren bir sürüde 1.70 ve 1.45 civarlarındadır. Yakın gelecekte (muhtemelen 2025 yılında) broiler piliçlerde YDO'nun 1,1 olacağı tahmin edilmekteir (Foulds 2005).
Broiler piliçler için YDO'nun 1,1 olması mümkün olabilir mi sorusuna şu cevaplar verilmektedir. Bu hedefe su ürünleri üretiminde ulaşılmıştır. Ayrıca broiler piliç yeminde kullanılan yemdeki kuru madde oranı yüzde 88'dir. Bu yem kullanılarak üretilen piliç etindeki kuru madde oranı ise yalnızca yüzde 40 kadardır. Bu gelişmenin olması için aşılması gereken engeller aşağıda belirtilen beş maddede özetlenebilir: (1). Civciv ve piliçlerin sindirim kanalı sağlıklı ve iyi çalışıyor olmalıdır.
Untitled-1 copy
Tablo: Farklı yıllarda broiler piliçler için belirlenen yemi değerlendirme oranları. Tabloda 1985-2010 arası belirlenmiş gerçek değerler, 2010-2025 arası tahmini değerler gösterilmiştir ( Ronei Gauer, Paulo Rigolın ).
Yalnız sağlıklı mide ve bağırsaklar yardımı ile yem canlı tarafından gereği gibi değerlendirilir. Bağırsak sağlığının bozulması sonucunda oluşacak sorunlar çok çeşitlidir ve ayrı bir konudur. (2). Üretimde daima kaliteli yem, kaliteli su kullanılmalı ve biyo-güvenlik kurallarına uyulmalıdır. Kalitesiz yem daima sindirim kanalı sağlığını bozucu etkilere sahiptir. Kanatlı hayvanlarda zehirlenme belirtilerine yol açan 500 den fazla mycotoksin bulunduğu bilinmektedir. Yeryüzünde üretilen taneli yemlerin yüzde 25 inin bu toksinlerle bulaşık olduğu bildirilmektedir. Hayvanlara daima temiz içme suyu temin edilmeli ve her hayvanın suya kolay ulaşımı sağlanmalıdır. (3) Bilgili yemleme yapılmalıdır. Karma yem hazırlarken kullanılacak yemlerin gerçek besin değerlerinin belirlenmiş olması önemlidir. Bu maddelerin kitaplarda belirtilen değerleri bazen uygulamada farklı olabilir. Karma yem hazırlamada yem maddelerinin fiyatları da göz önünde bulundurulmaktadır. (4). Coccidiosis, nekrotik enteritis ve benzeri civciv ve piliç hastalıklarının kontrol edilmiş olması gerekir. Sağlıklı üretim için geliştirilmiş olan ''canlı güvenliği'' kurallarına bağlı kalınmalıdır. (5). Kuluçka çıkımı öncesi embriyo ve sonrası civcivin dengeli beslenmesi önemlidir. Bu nedenle kuluçkalık yumurtaların alındığı damızlık sürülerinin sağlıklı ve dengeli yemler ile beslenmiş olması gerekir. Civciv kuluçkadan çıktıktan sonraki ilk 24 saat içinde ince bağırsaklar, karaciğer ve pankreas'ın çok hızlı geliştiği bilinmektedir. Kuluçkadan çıkan civcivin mümkün olan en kısa süre içerisinde sindirim kanalı gelişimini, canlı ağırlık artışını ve bağışıklık sisteminin gelişmesini destekleyecek kaliteli bir başlangıç yemine ulaşması gerekmektedir.
